We krijgen regelmatig de vraag of behandelaars moeten deelnemen aan de training. In deze blog geef ik een perspectief op dit vraagstuk vanuit onze praktijk.
Creëren van veiligheid
Het creëren van een veilig klimaat voor medewerkers en cliënten vraagt een integrale aanpak. Er zijn veel factoren die een rol spelen op verschillende dimensies als het gaat om bijvoorbeeld het omgaan met onbegrepen, grensoverschrijdend of moeilijk te hanteren gedrag. Hier zijn de competenties, de vaardigheden maar ook de samenwerking tussen disciplines van belang.
In de multidisciplinaire teams is er een verdeling van rollen en functies die een gevolg hebben voor het perspectief van de professionals.
De verpleegkundigen of begeleiders zien in de dagelijkse omgang en verzorging het gedrag van dichtbij en maken er de praktische gevolgen van mee.
De behandelaars (Psychologen, orthopedagogen, psychiaters) kijken meer vanuit een breder kader naar het gedrag en doordat ze aan meerdere afdelingen zijn verbonden staan hebben ze wat meer afstand tot het team (en haar cultuur).
De verschillende disciplines kunnen gezamenlijk een uitgebreid beeld vormen van de oorzaken van gedrag bij een cliënt, waaronder medische, psychologische, sociale en omgevingsfactoren. En door gebruik te maken van verschillende expertisegebieden kan een multidisciplinair team beter afgestemde en efficiëntere interventies creëren, wat leidt tot verbeterde uitkomsten.
Samen trainen?
De meerwaarde van het gezamenlijk trainen als multidisciplinair team is groot. Hier is een aantal voordelen van dergelijke gezamenlijke trainingen:
- Verbeterde interdisciplinaire communicatie;
- Begrip van en voor elkaars rollen;
- Efficiëntere informatie-uitwisseling;
- Verhoogde teamcohesie en vertrouwen;
- Wederzijds respect en samenwerking;
- Verschillende perspectieven en expertise;
- Identificeren van potentiële risico’s en het ontwikkelen van proactieve benaderingen;
- Geïntegreerde benadering van patiëntenzorg;
- Sneller en effectiever gezamenlijk reageren;
- Meer kennis van elkaars dilemma’s, kwaliteiten en valkuilen.
Maar er worden ook nadelen genoemd:
- Behandelaars maken vaak deel uit van meerdere teams, bij elk team aansluiten is duur;
- Mogelijk is er sprake van uiteenlopende kennisniveaus. Dit kan de trainingssessies ongelijkmatig maken en ervoor zorgen dat sommige deelnemers zich over- of ondergekwalificeerd voelen;
- Verschillende disciplines kunnen verschillende werkculturen en benaderingen hebben;
- Beperkte Focus: Multidisciplinaire trainingen moeten vaak een breed scala aan onderwerpen behandelen;
- Het kan voor de verschillende disciplines onveilig worden ervaren om ten overstaan van de ander te experimenteren met nieuw geleerd gedrag, men voelt zich kwetsbaar.
De vraag of de behandelaars met het team mee zouden moeten trainen vraagt een afweging tussen de genoemde voor- en nadelen. En een analyse van de doelstelling. Wanneer de training vooral ten doel heeft vaardigheden voor op de werkvloer te trainen is een monodisciplinaire training wellicht meer aangewezen.
Maar als er samenwerking, cultuur, vroegsignalering en bijvoorbeeld casuïstiek op het programma staan dan is ons antwoord: Ja! Dan wegen de voordelen op tegen de nadelen.
Voorwaarden voor een multidisciplinaire training
Wanneer er gekozen wordt voor een multidisciplinaire training zijn verschillende factoren van belang:
- Het programma van de training is vooral gericht op teamsamenwerking, multidisciplinaire interventies en vaardigheden in teamverband. Hierbij kan bijvoorbeeld casuïstiek centraal staan.
- Pas de inhoud van de training aan de specifieke behoeften en rollen van de verschillende disciplines aan.
- Zorg middels informatie vooraf ervoor dat alle teamleden dezelfde verwachtingen hebben met betrekking tot de uitkomsten en het belang van de training.
- Zowel de begeleiders en verpleegkundigen als de behandelaars moet zich veilig voelen. Wanneer er drempels bestaan om zich kwetsbaar en lerend op te stellen moet dat eerst uit de weg worden geholpen.
- Zorg ervoor dat de training praktijkgericht is en voor het gehele team relevante, realistische scenario’s en voorbeelden bevat.
- De trainer moet oog hebben voor de verschillende perspectieven van het team en tegelijkertijd waakzaam zijn voor een MDO achtige sfeer waarbij de cliënt centraal staat en het leren naar de achtergrond gaat. Meta communicatie is dan belangrijk.
- Moedig open communicatie en samenwerking aan tussen alle teamleden, zowel tijdens als na de training.
- Integreer teamgerichte oefeningen en simulaties om de samenwerking en teamcohesie te bevorderen.
- Transparantie over onzekerheid, leervragen, moeite in de praktijk van deelnemers verdiend alle aandacht en een positieve bekrachtiging; buiten de comfortzone valt er veel te leren.
Andere oplossingen
Er worden ook andere oplossingen bedacht. Het uitroosteren van behandelaars, het andere perspectief dat ze hebben, het feit dat ze aan meerdere teams zijn verbonden en de andere rol die ze hebben, leiden tot andere werkvormen en trainingsvormen. Zoals:
- Groepssessies waarbij leden van dezelfde discipline complexe gevallen bespreken en analyseren, zoals complexe casussen of ingewikkelde cliëntenzorgscenario’s.
- Een training waarbij de rol van de behandelaar centraal staat en het trainen van vaardigheden die aansluiten bij de rol en de kennis en ervaring van de behandelaars.
- Monodisciplinaire trainingen gevolgd door een multidisciplinaire teamsessie.
Wat we liever niet doen:
- Soms ontstaan er ideeën om bijvoorbeeld de behandelaars in een observerende rol of op de achtergrond te laten aansluiten. Dit creëert een sfeer van onveiligheid voor de actieve deelnemers.
- Ook is het expliciet innemen van adviserende rol (zoals de behandelaar in de praktijk heeft) is vaak niet helpend voor het leerproces van de deelnemers.
- Een training kan, zeker in een multidisciplinaire setting, uitlopen in een kritisch teamoverleg. Dan is een procesinterventie door de trainer nodig.
- Wat sowieso niet kan is dat de training een ‘platform van ongenoegen’ wordt. Dat geldt voor zowel de mono- als multidisciplinaire training.
Deze blog is vooral gebaseerd op onze trainingspraktijk.
Er valt nog veel te leren, ook voor ons…. dus wil je reageren?
info@trifier.nl
Juni 2024
Frank van Gool, Partner onderzoek, en advies Trifier
